راج محل و جهانگیر محل

اورچا منطقه‌ای تاریخی در ایالات مادهیا پرادش هندوستان است. یکی از مقاصد تور هند اسپیلت البرز که شما به قلب تاریخ پرفراز و نشیب هند می‌برد. قلعه، قصرها، معابد و چندین بنای دیگر در این مجموعه دیده می‌شوند که همه اهمیت تاریخی زیادی دارند. مجموعه سلطنتی یا ناحیه‌ی قصر (Palace area) بر جزیره‌ای در مقابل روستای اورچا قرار گرفته و با یک پل به مرکز شهر متصل می‌شود. از روی پل و دروازه‌ی بزرگ که عبور کنیم، به حیاط وسیعی می‌رسیم که با قصرهای مختلفی احاطه شده است. چشمگیرترین این بناها، راج محل و جهانگیر محل هستند که در این مقاله می‌خواهیم معرفی‌شان کنیم.

تاریخچه

شروع ساخت مجموعه سلطنتی به سال ۱۵۰۱ میلادی باز می‌گردد. در آن زمان رودرا پراتاپ سینگ حکومتی محلی در این منطقه تاسیس کرد و آن‌ها را سرزمین اورچا نامید. این اتفاق سبب شد تا اورچا برای ۲۰۰ سال به شهری درخشان و مهم تبدیل شود. پراتاب سینگ به مدت ۳۰ سال بر سرزمین اورچا حکومت کرد و در زمان او دیوارها، ساختمان‌ها و معابدی در شهر اورچا ساخته شده‌ان

د.

اوج شکوه مجموعه سلطنتی به زمان مادهاکار شاه باز می‌گردد که بین سال‌های ۱۵۵۴ تا ۱۵۹۱ بر اورچا حکومت می‌کرد. چند مورد از دیدنی‌های چشمگیر شهر اورچا به دستور او ساخته شده‌اند که شامل راج محل (قصر شاه)، معبد رام راجا و معبد چتورپوژ می‌شود. معابد هندویی رام راجا و چتورپوژ از جمله جاذبه‌های دیدنی اورچا هستند و داستان‌های جالبی دارند. در مورد داستان این دو معبد در مقاله‌ی «افسانه معبد رام راجا» صحبت کرده‌ایم.

جهانگیر محل در سال ۱۶۰۵ به دستور یکی از پادشاهان اورچا به نام ویر سینگ دئو ساخته شد. در آن زمان جهانگیر، پادشاه امپراتوری مغول هند بود. ویر سینگ برای نشان دادن وفاداری خود به جهانگیر، به مناسبت اولین سفر او به اورچا دستور ساخت جهانگیر محل (قصر جهانگیر) را داد. البته گفته می‌شود که جهانگیر تنها یک شب در این قصر ماند!

گفته می‌شود که لوتینز معمار و طراح مشهور انگلیسی، برای طراحی ساختمان‌ها و بناهای دهلی نو از ساختمان‌های مجموعه سلطنتی اورچا الهام گرفته است.

راج محل

 

راج محل در زبان هندی به معنی قصر پادشاه است. به پادشاهان هندی در آن زمان راجه می‌گفتند و محل هم به معنی قصر است. تا سال ۱۷۸۳ و پیش از متروکه شدن قصر، راج محل، منزل شاه و ملکه‌ی اورچا بود. همانطور که اشاره کردیم قدمت این بنا حدود ۴۵۰ سال است.

نمای خارجی قصر (نسبت به جهانگیر محل) ساده و بدون تزئین خاصی است؛ ولی معماری داخلی جذابی دارد. در بدو ورود سقف‌های بلند و مصالح مرغوب استفاده شده نظر شما را جلب خواهند کرد و متوجه نشانه‌های سلطنتی قصر خواهید شد. دیوار نگاره‌ها و سقف‌های مزین به نقاشی‌هایی از خدایان هندو، جانوران افسانه‌ای هند و خاندان سلطنتی در جای جای راج محل دیده می‌شود.

 

در طبقه‌ی دوم قصر نشانه‌هایی از آینه کاری بر روی دیوارها و سقف وجود دارد. پنجره‌ها، راهروهای قوس دار و به طور کلی نقشه‌ی ساختمان به شکلی طراحی شده است که از نور خورشید بهترین استفاده را ببرند. در طول روز و با تغییر جهت تابش آفتاب، دمای اتاق‌ها و بخش‌های مختلف ساختمان و همچنین حس و حال آن‌ها تغییر می‌کند که اگر فرصت کافی برای تجربه کردنش داشته باشید، بسیار جذاب است. دیوارهای داخلی قصر با نقش‌هایی از ویشنو (یکی از خدایان هند) پوشیده شده‌اند. مثل بسیاری از «محل‌»ها در هندوستان، چندین راه مخفی در راج محل وجود دارد که البته نمی‌توانید واردشان بشوید ولی می‌توانید ورودی آن‌ها را ببینید.

 

 جهانگیر محل

 

امپراتوری مغول هند یا امپراتوری تیموری هند، حکومتی پارسی زبان و مسلمان بود که به مدت ۲۰۰ سال بر منطقه‌ای پهناوری از شبه قاره هند فرمانروایی می‌کردند. چون پادشاهان امپراتوری مغولی مسلمان بودند، آثار معماری اسلامی به خوبی در میان در جهانگیر محل مشخص است. البته کلیت ساختمان به سبک هندی ساخته شده است.

جهانگیر محل ۲ طبقه بیشتر از راج محل دارد و ۴ طبقه است. نقشه‌ی ساختمان به شکل یک مربع متقارن است و در حیاط داخلی مجموعه سلطنتی واقع شده. هشت گنبد بزرگ به فواصل یکسان سقف برج‌های بلند قصر را تشکیل می‌دهند. تعداد اتاق‌های جهانگیر محل بسیار زیاد است. هر کدام از اتاق‌ها دربی قوسی شکل، پنجره‌های مشبک به نام «جَلی» و بالکنی دارد که از دیوارهای قصر به سمت جلو پیشروی کرده‌ است. می‌توانید از پلکانی در طبقه چهارم به سقف قصر بروید و از آن‌جا چشم‌انداز زیبایی از اروچا را مشاهده کنید و عکس‌هایی فوق‌العاده بگیرید.

 

از درب ورودی جهانگیر محل که خارج شوید، کمی جلوتر حمام‌های قصر را مشاهده می‌کنید و کمی بعد هم یک ساختمان کوچک به سبک مغولی می‌رسید. این عمارت به طور اختصاصی برای «رای پراوین» ساخته شده و در میان باغ زیبایی قرار دارد.

پراوین یا پروین موسیقی‌دان و شاعر برجسته‌ی قرن ۱۶ و ۱۷ هندوستان بود. خانم زیبایی که امپراتور مغول اکبر را شیفته‌ی خود کرد تا حدی که اکبر او را به زور همراه خود به آگرا (پایتخت امپراتوری) می‌برد. پروین در آگرا غزلی می‌سراید و می‌گوید خانمی که پیش از این با مردی بوده، شایسته‌ی امپراتور نیست. شعر پروین اثر کرده، اکبر از او دل می‌کند و او به اورچا باز می‌گردد.

 

البته پیش از ماجرای او با اکبر، پروین دل راجه ایندراجیت (حاکم اورچا) را نیز برده بود. اصلاً خانه‌ی او یا همان پروین محل، به دستور ایندراجیت ساخته شده است. داخل این عمارت کوچک، نقاشی زیبایی از پروین وجود دارد که زیبایی‌های بنا را دو چندان می‌کند.