شب یلدا، طولانی‌ترین شب سال را چه کنیم؟
در گیرو دار روزهای کوتاه رنگارنگ پاییزی و در تکاپوی استقبال از سرمای زمستان، همه به دنبال فرصتی هستیم هرچند کوتاه، تا بیشتر با هم بودن را جشن بگیریم. شب یلدا، بهترین فرصت برای دور هم جمع شدن و شادی و سرور است.
یلدا به معنی زایش و تولد است، ایرانیان باستان بر این باور بودند که با شروع فصل زمستان، روزها بلندتر می‌شوند و با دمیدن خورشید، نور ایزدی تابیدن می‌کند. به همین دلیل آخر پاییز و اول زمستان را شب زایش مهر یا تولد خورشید نام‌گذاری کرده‌اند.
تاریخچه شب یلدا
ایرانیان از روزگاران قدیم شب چله را که طولانی‌ترین و تاریک‌ترین شب سال است، جشن می‌گرفتند و شب را به شادی و سرور سحر می‌کردند. آن‌ها تمام طول شب را با انجام مراسم‌های به‌خصوصی به شادمانی می‌گذراندند تا غم نبودن خورشید و تاریکی را از خود دور کنند؛ و صبح‌گاهان با طلوع خورشید و روشنایی روز به خواب می‌رفتند تا دمی بیاسایند.
شاهنامه‌خوانی در شب یلدا
یلدا فرصتی به ما می‌دهد تا با انجام مراسم‌های به خصوص، میراث آیینی و گرانقدر کشور عزیزمان را احیا کنیم، یکی از مهیج‌ترین رسومی که در شب یلدا برگزار می‌شود، شاهنامه‌خوانی است؛ در این مراسم که معمولا توسط هنرمندان ادبی و افراد کاردان برگزار می‌شود داستان‌های جالب شاهنامه از روی پرده نقاشی بزرگی به زبانی شیرین و گویا روایت می‌شود. حافظ‌خوانی و متل‌گویی نیز یکی از کارهایی است که ایرانیان در شب یلدا انجام می‌دهند.
متل گویی نوعی شعرخوانی و داستان سرایی است که توسط بزرگان خانواده برای جوان‌ترها روایت می‌شده است. در این شب طولانی، پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها قصه‌های آموزنده و پندآمیز خود را با زبانی شیرین و دوست‌داشتنی برای فرزندان و نوه‌های خود تعریف می‌کردند و آن‌ها با گوش جان سپردن به این داستان‌ها از بودن در کنار یکدیگر لذت می‌بردند.
کرسی نشینی در شب یلدا
حتما کرسی‌های قدیمی خانه مادربزرگ‌هایتان را به یاد می‌آورید. لذت نشستن دور کرسی و گپ زدن‌های خانوادگی از آن لذت‌های نابی است که به آسانی و همیشه به دست نمی‌آید. از آن سینی مسی بزرگِ روی کرسی گرفته تا تنوع میوه‌ها و آجیل شب یلدا، طعم گس خرمالو و ازگیل، شوری پسته و شیرینی هندوانه، همه و همه را می‌توان در درازترین شب سال تجربه کرد.
یلدا از آن رسم‌های خوبی است که تا به امروز زنده مانده و هرساله به همان کیفیت گذشته با گرد هم آمدن و شب نشینی اعضای خانواده و اقوام در کنار یکدیگر برگزار می شود.
آیین شب یلدا، با خوردن انواع خوراکی‌ها مثل آجیل مخصوص، هندوانه، انار و میوه‌های گوناگون دیگر همراه است، این میوه‌ها هر کدام نمادی از یک مفهوم به خصوص هستند، میوه‌های دانه‌دار نمادی از برکت و تندرستی هستند و نشان از زادآوری دارند. در گذشته ایرانیان عقیده داشتند با خوردن این میوه‌های پربرکت، نیروی باروری در آن‌ها فزونی می‌یابد. سرخیِ انار و هندوانه نمادی از حضور خورشید در این شب است.
یلدا و طبیعت
جالب است بدانید اکثر آیین‌ها و جشن‌های ایرانی، نمادی از پیوند تنگاتنگ انسان و طبیعت اند. در زمستان، که سرمای طاقت فرسا مانع از کارکردن مردمان کشاورز در خارج از خانه بود، خانه‌نشین می‌شدند و به دنبال بهانه‌ای شیرین برای جشن و سرور بودند. تغییرات فصول و شرایط جوی که باعث پدیدآمدن ایامی مثل شب چله و نوروز می‌شدند؛ نمونه‌های آشکاری از پیوند مستقیم آداب و رسوم مردم با طبیعت اند.
زنده‌یاد فرانک دوانلو، شاهنامه پژوه و فعال حوزه‌ی فرهنگی دراین‌باره می‌گوید: «جشن «شب یلدا» یا «شب چله» که در نخستین شب زمستان و بلندترین شب سال برپا می‌شود یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایران است که می‌توان آن را جشن کشاورزان و دهقانان نامید.
شب یلدا در باغ شاکر
زنده نگه داشتن آداب و رسوم قدیمی در میان مردم کویری رواج بیشتری دارد. کویرنشینان خون‌گرم همیشه در جستجوی شادی و جشن و سرور، به دور هم جمع می‌شوند و سرمای سوزناک کویر را با مهر درونیشان گرم می‌کنند.
می‌خواهیم یلدای امسال را در کنار مردم مهمان‌نواز کویر، در باغ شاکر آران و بیدگل گرد هم آییم و تا سحرگاهان به سور و شادی و جشن بپردازیم. باغ شاکر یک خانه باغ سنتی تاریخی باقی‌مانده از دوره قاجار در شهرستان آران و بیدگل است که امروز به یکی از خوش‌نام‌ترین و باصفاترین اقامت‌گاه‌های بومگردی کاشان تبدیل شده است.
در تور شب یلدای کویر در باغ شاکر، یک شب یلدایی استثنایی را در دل کویر تجربه خواهیم کرد.