آشنایی با خاجوراهو

خاجوراهو شهری در کشور زیبای هند است. این شهر با مجموعه معابد خیره کننده‌ی خود که به دوران قرون وسطی تعلق دارند، شناخته می‌شود. این مقصد توریستی معروف با معابد بسیار و سنگ‌ نگاره‌هایی از زنان و مردان هندی، پرده‌ی نمایشی از سبک زندگی و همچنین عقاید هندوها نسبت به زندگی و عشق است. قدمت این معابد سنگی به سده‌های ۱۰ و ۱۱ میلادی بر می‌گردد و در فهرست میراث جهانی یونیسکو هم قرار دارند. نقش سنگ‌های اروتیک وجه منحصر به فرد این معابدند که صحنه‌هایی از معاشقه را به نمایش می‌گذارند.

چگونه برویم؟

شهر خاجوراهو در ایالت مادهیا پرادش، در ۶۲۰ کیلومتری جنوب‌شرقی شهر دهلی قرار گرفته است و رشته کوه عظیم ویندهیا پس زمینه‌ی زیبای شهر را می‌سازد. این شهر از سایر مقاصد دیدنی و جاذبه‌های هندوستان فاصله‌ی زیادی دارد؛ اما ویژگی‌های منحصر به فردش سبب شده تا آن را در برنامه‌ی تور هند اسپیلت البرز بگنجانیم. در هیچ جای دنیا نمی‌توانید چنین معابد عظیمی با سنگ نگاره‌ها و مجسمه‌هایی که با دقت و ظرافت بسیاری تراشیده شده‌اند، پیدا کنید. نقش‌هایی که جزئیات جالبی را در مورد زندگی، عشق و پرستش به نمایش می‌گذارند.

بازدید از شهر خاجوراهو از جمله تجربه‌هایی است که فقط با تورهای اسپیلت البرز می‌توانید به آن دست یابید. اکثر تورهای هند به مثلث دهلی، آگرا و جی‌پور محدود می‌شوند. ولی در تور هند (از گنگ تا ببر بنگال) تمهیداتی دیده‌ایم تا به جذاب‌ترین و خاص‌ترین دیدنی‌های هند در گوشه و کنار این سرزمین بزرگ سر بزنیم. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد برنامه‌ها و سایر جزئیات، می‌توانید به صفحه‌ی اختصاصی تور هند (از گنگ تا ببر بنگال) سر بزنید.

تاریخچه

در افسانه‌ها گفته می‌شود که این شهر توسط چان دراوارمان بنیان گذاری شده است. او پسر خدای ماه یعنی چاندرا بود. چان دراوارمان از سرزمین خدایان به زمین می‌آید، چشمش به دختری می‌افتد که در آب رودخانه در حال حمام کردن بوده و یک دل نه صد دل عاشق او می‌شود. خدای زمین‌گیر شده، شهری را پایه‌گذاری می‌کند که امروز خاجوراهو نام دارد.

تاریخ واقعی معابد و شهر خاجوراهو به قرن‌های ۹ تا ۱۳ میلادی باز می‌گردد. در آن زمان‌ها پادشاهان سلسله‌ی چاندلا بر ناحیه‌ی باندلخاند حکومت می‌کردند و بیشتر معابدی که امروزه به جا مانده، در همان دوران ساخته شده است. سلسله‌ی چاندلا در تاریخ هند به هنر و معماری خود معروفند و بزرگ‌ترین دستاوردشان همین معابد خاجوراهو است.

تا اواخر سده‌ی ۱۲ میلادی، این معابد محل پررفت و آمد و محبوبی برای نیایش و پرستش خدایان هندویی بودند. مشخص نیست که آیا این شهر پایتخت سلطنت سلسله‌ی چاندلا بوده یا صرفاً محلی مقدس از نظر مذهبی. در اواخر قرن ۱۲ حکومت منطقه به دست سلطنت دهلی افتاد که حکومتی اسلامی بود. سلطنت دهلی تا قرن ۱۸ ادامه داشت و در آن دوران بسیاری از معابد از بین رفتند و تخریب شدند. از ۸۵ معبد اصلی، امروزه تنها ۲۰ معبد به جا مانده است.

در قرن ۱۹، نیمی از معابد و ساختمان‌های این منطقه‌ی باستانی به زیر خاک رفته و توسط جنگل‌های انبوهی پوشیده شده بودند. تا این که در سال ۱۸۴۰، به طور اتفاقی توسط شکارچیان بریتانیایی پیدا شدند. در سال ۱۹۲۳ با حفاری‌های وسیع، ساختمان‌ها از زیر خاک بیرون کشیده شدند تا بعد از ۶۰۰ سال، دوباره رنگ نور را به خود ببینند.

گشت مجازی در خاجوراهو

معابد خاجوراهو به سه گروه یا بخش تقسیم می‌شوند: بخش غربی، بخش شرقی و بخش جنوبی.

بخش غربی

خیره‌کننده‌ترین معابد خاجوراهو در بخش غربی این مجموعه معابد قرار گرفته‌ که در وضعیت بسیار خوبی هم هستند و کمتر دچار فرسودگی شده‌اند. معابد اصلی این بخش توسط دیوارهایی احاطه شده‌اند. تنها معابدی که برای دیدنشان باید چیزی حدود ۵۰۰ روپیه ورودی پرداخت کنید، در همین بخش غربی قرار دارند. معروف‌ترین معابد بخش غربی شامل دو معبد زیر است:

مبعد لاکشْ مانا

ساخت این معبد حدود ۲۰ سال طول کشیده و یکی از معابدی است که به خوبی از گزند حوادث و فرسودگی در امان مانده است. نقش‌های سنگی فراوانی از نبردها، معاشقه و سبک زندگی سلسله‌ی چاندلا در این معبد به چشم می‌خورد.

معبد کنداریا ماهادِوْ

بلندی این معبد به ۳۰.۵ متر می‌رسد و بین سال‌های ۱۰۲۵ تا ۱۰۵۰ میلادی ساخته شده است. کندریا ماهادو نقطه‌ی عطف هنر معماری سلسله‌ی چاندلا است و بزرگ‌ترین معبد کل خاجوراهو محسوب می‌شود.

سایر جاذبه‌های بخش غربی

در برخی مناسبت های سال بعد از غروب آفتاب برنامه‌ای ترکیبی از نور و صدا (light and sound show) در بخش غربی خاجوراهو برگزار می‌شود. راوی این برنامه هم هنرپیشه‌ی معروف هندی، آمیتا پاچان است. هر سال در ماه فوریه، خاجوراهو میزبان فستیوال یک هفته‌ای رقص سنتی هندی است. هنرمندان هندی از جای جای کشور روانه‌ی بخش غربی مجموعه می‌شوند تا در سبک‌های مختلف رقص سنتی به هنرنمایی بپردازند. در جریان این فستیوال، نمایشگاه صنایع دستی هم برگزار می‌شود.

بخش شرقی و جنوبی

بخش شرقی شامل چند معبد هندویی در اطراف یک روستای قدیمی و چند معبد مربوط به آیین جین است که با هنرمندی سنگ‌تراشی و تزئین شده‌اند. در تصویر بالا معابد آیین جین را مشاهده می‌کنید. در بخش جنوبی تنها دو معبد وجود دارد که مثل معابد بخش شرقی یا غربی چندان جذاب نیستند ولی دیدنشان به یکبار می‌ارزد.

برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید به مقالات اختصاصی بخش غربی و بخش شرقی خاجوراهو سر بزنید. در آن مقالات تمامی معابد و دیدنی‌های این دو بخش به طور مفصل معرفی شده‌اند.