شهر هاریدوار

شهری مملو از زاهدان و راهبان، هوایی با عطر شیرین عودهای فراوان و نوای مداوم ناقوس‌های معابد؛ هاریدوار شهری است که در دامنه‌های هیمالیا واقع شده و یکی از مقدس‌ترین مقاصد آیین هندوییسم به شمار می‌آید. هر روز هزاران نفر به درون آب‌های مقدس رود گنگ می‌روند و غسل می‌کنند. زائران، راهبان، سادوها (مرتاض‌های هندی) و مردمانی که به آیین هندو معتقدند، از قاط‌ها (پلکان‌هایی در حاشیه‌ی رود) به داخل آب مقدس می‌روند تا طبق عقاید هندویی، گناهان خود را با غسل کردن در این آب بشویند. مشهورترین قاط هاریدوار، هار کی پوری رنگارنگ و همیشه شلوغ است.

اگر هند را به عنوان مقصد بعدی سفر خود در نظر گرفته‌اید، احتمالاً به فرهنگ و رسوم غنی این کشور زیبا هم علاقه دارید. دیدن و تجربه‌ی آداب و رسوم هندی از فاصله‌ای بسیار نزدیک از جمله مواردی است که توجه ویژه‌ای به آن‌ها در تور هند اسپیلت البرز داشته‌ایم. بیشتر تورهای رایج هندوستان در بازار گردشگری به مثلث آگرا، دهلی و جی‌پور محدود می‌شود؛ ولی در تور هند اسپیلت (از گنگ تا ببر بنگال) امکان دیدن جاذبه‌هایی ویژه برای شما فراهم شده که جز در این تور تجربه نخواهید کرد. از جمله‌ی این موارد، می‌توان به بازدید از همین شهر هاریدوار و مراسم مذهبی جذاب آرتی اشاره کرد که فقط در تور هند اسپیلت البرز اجرا می‌شود.

 

هاریدوار کجاست؟

هاریدوار یا هاردوار یکی از شهرهای باستانی هندوستان است که در ناحیه‌ی هاریدوار و استان اوتاراخاند در شمال هندوستان قرار گرفته است. هاریدوار شهری توریستی نیست و بیشتر به سبب این که در راه رسیدن به ریشیکش (مهد یوگای جهان) قرار دارد، مشهور شده است. البته برخی از گردشگران معتقدند که هاریدوار از ریشیکش جذاب‌تر است.

رودخانه‌ی گنگ که از میان شهر عبور می‌کند، بعد از پایین آمدن از کوه‌های هیمالیا و طی مسافتی ۲۵۰ کیلومتری، به ریشیکش می‌رسد و سپس مسیر خود را به سمت هاریدوار ادامه می‌دهد. در واقع هاردیوار نقطه‌ی ورود رود گنگ به جلگه‌ی سند و گنگ است و به همین جهت در گذشته به این شهر گنگادوارا (دروازه‌ی گنگ) می‌گفتند.

 

داستان‌ها و افسانه‌ها

احتمالاً می‌دانید که هند کشور داستان‌ها و افسانه‌ها است و اصلاً مذهب هندوییسم بر پایه‌ی همین داستان‌ها بنیان‌گذاری شده است. حالا این دو را کنار هم بگذارید تا شهر زیارتی هندوها یعنی هاریدوار شکل بگیرد. شهری که به قدری داستان و افسانه دارد، می‌توان چند جلد کتاب برایش نوشت.

بگذارید از این جا شروع کنیم که در هندوستان ۷ مکان زیارتی به سپتا پوری یا هفت مکان مقدس معروف‌اند: ماتورا، آیودها، هاریدوار، کاسی، کانچی، آوانتیکا و واراکا. هندوها به هاریدوار، مایا و هاردوار هم می‌گویند پس اگر جایی نام مایا را شنیدید، بدانید همان هاریدوار است. در عقاید هندو این هفت مکان به «تیرتا» یا «کِسِترا» معروف‌اند. یعنی مکان‌هایی هستند که مقدس‌اند و منشا انرژی‌هایی خاص هستند که می‌توان با استفاده از آن، به «مُشکا» (مرحله‌ی والای دانش و شعور در آیین هندوییسم) رسید.

از این جا به بعد کمی داستان پیچیده می‌شود! همانطور که گفتیم به این شهر هاریدوار یا هاردوار می‌گویند که هر کدام از این نام‌ها معنی خاص خودش را دارد.

«هاری» به معنی «خداوند ویشنو» و «وارا» به معنی «دروازه» است. پس «هاریدوار» می‌شود «دروازه‌ای به سوی خداوند ویشنو». ویشنو، در کنار براهما و شیوا، یکی از خدایان سه‌گانه‌ی آیین هندوییسم است. او خدای محافظ، حافظ خوبی‌ها، مسئول برقراری کارما و همچنین خدای مُشکا است. 

در زبان سانسکریت، «هارا» به معنی «خداوند شیوا» است. پس با این حساب، «هاردوار» می‌شود «دروازه‌ای به سوی خداوند شیوا». شیوا هم یکی از خدایان سه‌گانه‌ی آیین هندوییسم و الهه‌ی هنر، موسیقی، یوگا، زمان، نابودی، رقص و فرمانروای خدایان است.

 

انجام دادنی‌ها و دیدنی‌ها

در سنن هندوییسم، ۵ معبد هاریدوار که به «پنچ تیرتا» معروف‌اند شامل هار کی پوری (گنگادوار)، کوشاوارت (قاطی در کنخال)، معبد مَنسا دِوی (بیلوا تیرتا)، معبد چاندی دِوی (نیل پاروات) و معبد مایا دوی می‌شود. چندین معبد و آشرام (صومعه‌ی هندویی) در داخل و اطراف شهر قرار دارند. همچنین باید بدانید که غذاهای غیرگیاهی و نوشیدنی‌های الکلی در هاریدوار مجاز نیستند.

 

مدیتیشن

معبد چَندی دِوی

در شهر هاریدوار چندین و چند مرکز مدیتیشن وجود دارد که می‌توانید در کنار مرتاض‌ها و راهبان هندی، تحت راهنمایی‌های استادان مدیتیشن، روح و روان خود را آرام کنید. آشرام‌های یوگای شهر هر سال میزبان تعداد زیادی از توریست‌ها و همچنین هندی‌ها هستند که برای مدیتیشن به این‌جا می‌آیند.

 

آب‌تنی در رود گنگ

همانطور که گفتیم، هندوها معتقدند که اگر در رودخانه‌ی گنگ غسل کنید، گناهان شما شسته می‌شود. گفته می‌شود که سالانه ۱ میلیارد نفر در رود گنگ غسل می‌کنند که عدد بسیار زیادی است. برای غسل در رود می‌توانید به یکی از قاط‌های بیشمار هاریدوار سر بزنید. یکی از معروف‌ترین آ‌ن‌ها قاط ویشنو است که گفته می‌شود خود خداوند ویشنو در این مکان حمام کرده‌ است! هر ۱۲ سال یکبار در جریان «کومب ملا» در این مکان مراسم آب‌تنی ویژه‌ای برگزار می‌شود. گفته می‌شود کسانی که در این زمان به درون رودخانه گنگ بروند، به رستگاری می‌رسند.

البته ما پیشنهاد می‌کنیم که از آب‌تنی در گنگ صرف نظر کنید چون از لحاظ بهداشتی وضع جالبی ندارد. در نظر بگیرید که هر روز تعداد کثیری به درون آب‌ می‌روند، حمام می‌کنند، برخی لباس‌هایشان را می‌شویند و البته تعداد زیادی از مردم از آب مقدس گنگ می‌نوشند. به هر حال با این وضعیت بهتر است ما گردشگران بیخیال این دست کارها شویم و به مشاهده‌ی مراسم غسل و غیره بسنده کنیم.

 

مراسم آرتی

بازدید از مراسم جشن آرتی (آتش) یکی از منحصر به فردترین تجاربی است که می‌توانید در هندوستان کسب کنید. در این مراسم مذهبی بزرگ، هندوها به پرستش و ستایش رود گنگ می‌پردازند، به عنوان مادری که برای روزانه برای میلیون‌ها نفر آب فراهم می‌کند. نیایش و مراسم در حاشیه‌ی رودخانه و در محل قاط هارکی پوری برگزار می‌شود. اگر در محل مناسبی قرار بگیرید، می‌توانید راهبی که در حال اجرای مراسم است را مشاهده کنید. همچنین دسته دسته از زائران را ببینید که یک صدا و با شور خاصی تکرار می‌کنند: گنگا، گنگا....

 

یکی از بخش‌های این مراسم، سپردن کاسه‌هایی به آب گنگ است. این کاسه‌ها را با برگ‌های درخت موز می‌سازند و درونش را با گل‌های همیشه بهار پر می‌کنند. شمع کوچکی هم درونش قرار می‌دهند. زائران یکی از این کاسه‌ها می‌خرند و پیش کاهنان هندو می‌روند تا به قولی کاسه را برایشان متبرک کند. سپس شمع را روشن می‌کنند و کاسه را به جریان رود گنگ می‌سپارند. این مراسم هر روز از ساعت ۶ تا ۷ عصر و ۵:۳۰ تا ۶:۳۰ صبح برگزار می‌شود.

 

هار کی پوری

قاط هرکی پوری و برج ساعتش

هار کی پوری یکی از مقدس‌ترین قاط‌های شهر هاریدوار بوده و هر سال میزبان هزاران نفر از زائران هندو است. این قاط دقیقاً در محلی بنا شده که رودخانه‌ی گنگ برای اولین بار به جلگه‌ی سند و گنگ وارد می‌شود و تعداد بیشماری از هندوها برای شستن گناهانشان به این مکان می‌آیند. در نزدیکی این قاط چندین معبد واقع شده که صدای ناقوس و نوای مانترا گفتن راهبان آن‌ها همواره به گوش می‌رسد.