آشنایی با شهر دهلی

دهلی پایتخت هندوستان و قلب تپنده‌ی دومین کشور پرجمعیت دنیا است. این شهر به فرهنگ و میراث تاریخی غنی خود معروف است. دهلی میزبان اماکن تاریخی بسیار مشهور و صحنه‌ی نمایشی از گذشته، حال و آینده‌ی هندوستان است.

در این شهر تاثیرات تنوع مذهبی و همچنین اثرات فرهنگی هند باستانی، قوم مغول، ایرانی‌ها و حکومت بریتانیا مشاهده می‌شود. در کنار خیابان‌های شلوغ، پیاده‌روهای مملو از دستفروشان دوره‌گرد و رفت‌وآمد پرهرج و مرج دهلی، باغ‌هایی بسیار زیبا به دور از شلوغی شهر وجود دارند که فرصت قدم زدن در آرامش در میان فضای سبز بی‌نظیر را برای شما فراهم می‌کنند.

پایتخت دهلی امروزه به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود که به دهلی قدیم (پورانی دیلی) و دهلی نو (نایی دیلی) معروف‌اند. دهلی قدیم با فرهنگ سنتی و جاذبه‌های تاریخی‌اش شناخته می‌شود که در کنار رستوران‌هایی شلوغ با غذاهای لذیذ خودنمایی می‌کنند. دهلی نو پایتخت کنونی هند است و قدمتش به دوران استعمار این کشور برمی‌گردد. در ادامه می‌خواهیم نگاهی به سایه روشن دهلی بین بخش‌های قدیمی و نوین بیندازیم.

هند کشوری است برای تمام سنین و سلیقه‌ها. اگر اهل طبیعت گردی و ماجراجویی هستید، به مکان‌های تاریخی علاقه دارید یا هیجان و تفریحات هیجان‌انگیز را دوست دارید، هند مقصدی ایده‌آل است و تور هند اسپیلت البرز همان چیزی است که به دنبالش می‌گردید. در جریان تور هند، سفری به ناشناخته‌ها را تجربه خواهید کرد؛ از رود گنگ تا زیستگاه ببر بنگال، از کلانشهر دهلی تا شهر مقدس و جادویی بنارس و از ریشکش مهد یوگا تا طبیعت دلکش هیمالیا.

تور هند اسپیلت البرز (از رود گنگ تا ببر بنگال) شما را به دیدار جاذبه‌های ویژه و منحصر به فردی در کشور هند می‌برد که در تورهای رایج بازار گردشگری، وجود ندارند. این تور متمایز و خاص را فقط اسپیلت البرز اجرا می کند. حتماً سری به صفحه‌ی اختصاصی تور هند بزنید. در این صفحه برنامه‌ی تور قدم به قدم شرح داده شده است. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد دیدنی‌های هندوستان هم می‌توانید به وبلاگ ما مراجعه کنید.

 

دهلی قدیم

دهلی قدیم در سال ۱۶۳۹ و توسط یکی از امپراتوران مغولی هند یعنی «شاه جهان» بنیان‌گذاری شد. به دهلی قدیم در گذشته «شاه‌ جهان آباد» می‌گفتند. امپراتوری مغولی هند یا امپراتوری گورکانی، پادشاهی بزرگی بود که به دست نوادگان تیمور لنگ پایه‌گذاری شد و ۳۰۰ سال بر هند حکومت کرد. دهلی قدیم تا زمان انقراض این امپراتوری در سال ۱۸۵۸، پایتخت هندوستان باقی ماند. در سال‌های دور، دهلی قدیم با مسجدهای منحصر به فرد، باغ‌های زیبا و عمارت‌های بی‌نظیر درباریان و نجیب‌زادگان شناخته می‌شد. امروزه این بخش از شهر به شدت شلوغ شده؛ اما هنوز نمادی از قلب تپنده‌ی دهلی است.

 

بدشانس‌ترین امپراتور گورکانی

اوج توسعه‌ی دهلی به زمان شاه جهان برمی‌گردد که پنجمین پادشاه گورکانیان بود. پیش از این که به سراغ دوران باشکوه امپراتوری تیموری (نام دیگر امپراتوری گورکانیان) برویم، شما را به یک زنگ تفریح کوتاه دعوت می‌کنیم! دومین پادشاه خاندان تیموری، همایون نام داشت. وی با لقب بدشانس‌ترین پادشاه گورکانی شناخته می‌شود و مدتی طولانی در دربار شاه تهماسب صفوی پناهنده بود.

همایون در زمان سلطنت خود با برادر خود کامران میرزا بر سر تاج و تخت رقابت داشت. این رقابت باعث ضعیف شدن او شد. در همان زمان شیرشاه سوری، پادشاه افغان، با همایون درگیر شد، او را شکست داد و ۱۵ سال بر هند پادشاهی کرد. همایون در سال ۱۵۵۵ به کمک صفویان پادشاهی خود را پس گرفت. چند ماه بعد از نشستن به تخت، وی به شیر ماندال (بنایی در نزدیکی مسجد قلعه کهنه) رفت که برجی هشت ضلعی و تفریگاه شیر شاه بود. در حین بالا رفتن از پله‌ها، همایون صدای اذان را شنیده و برمی‌گردد که تعظیم کند؛ اما سکندری می‌خورد، سقوط کرده و سرش به پله‌ای اصابت می‌کند. او که زندگی خود را سکندری خوران پشت سر گذاشت، با همان سکندری به دنیای دیگر رفت.

عمارت شیرمندال

بعد از مرگ همایون، به دستور حمیده بانو (همسر او) بنای باشکوهی در نظام‌الدین به نام مقبره‌ی همایون ساخته شد و گفته می‌شود که این بنا الهام بخش تاج محل بوده است. البته مقبره همایون در دهلی نو جای دارد.

 

شاه جهان بزرگ

امپراتوری گورکانی در زمان شاه جهان به قدرتمندترین و ثروتمندترین امپراتوری جهان تبدیل شد. جالب است بدانید که زبان رسمی و درباری گورکانیان، فارسی بود و در آن زمان فرهنگ ایرانی تاثیر زیادی بر هندوستان گذاشت. گورکانیان مکان‌ها و قلعه‌های زیادی در دهلی ساختند. یکی از نام‌های دهلی قدیم، شهر محسور یا walled city است. در زمان شاه جهان، کل دهلی قدیم (به مساحت ۶ کیلومتر مربع) درون دیوارهایی با ۱۴ دروازه‌ محسور بود. برخی از این دروازه‌ها هنوز سالم و قابل بازدید هستند. این دیوارها حدود ۸ متر طول و ۳.۷ متر ضخامت داشتند.

شهر دهلی و دیوارهایش در سال ۱۸۵۸ - روزنامه لندن

شاه جهان بین سال‌های ۱۶۳۸ تا ۱۶۴۹ میلادی مکان‌های دیگری چون چاندنی چوک (میدان نور مهتاب) و لال قلعه (دژ سرخ) را ساخت که بسیار مشهور و از دیدنی‌ترین‌های دهلی هستند. چاندنی چوک منطقه‌ای وسیع و یکی از قدیمی‌ترین و شلوغ‌ترین بازارهای هند است. در تصویر بالا، لال قلعه و محوطه‌ی اطرافش را در سمت چپ تصویر مشاهده می‌کنید. خیابان اصلی (که چاندنی چوک نام دارد) لال قلعه را به مسجد فاتح‌پوری متصل می‌کند. در گذشته بخش‌های مختلف بازار چاندنی چوک توسط کانال‌هایی از هم جدا می‌شد که نور ماه در آن‌ها می‌افتاد و به همین خاطر به آن میدان نور مهتاب می‌گفتند. 

در مورد بازارها، مراکز خرید و کلاً مقوله‌ی خرید در دهلی، که برای بسیاری از گردشگران جذاب است، در مقالات دیگری به تفصیل صحبت کرده‌ایم. به همین جهت از معرفی مراکز خرید و بازارهای دهلی در این مقاله صرف نظر می‌کنیم.

 

لال قلعه یا قلعه‌ی سرخ در دهلی قدیم

از دیگر مکان‌های ساخته شده به دست شاه جهان، می‌توان به جاما مسجید (مسجد جامع) اشاره کرد. مسجد جامع دهلی مهم‌ترین مسجد هندوستان است و ابن بطوطه (جهان‌گرد مشهور) آن را بزرگ‌ترین مسجد جهان توصیف می‌کند. در تصویر قدیمی شهر دهلی که بالاتر ملاحظه فرمودید، مسجد جامع با محوطه‌اش در سمت شمالی شهر و مقابل قلعه‌ی سرخ قابل مشاهده است.

مسجد جامع دهلی

 

دهلی نو

دروازه‌ی هند در دهلی نو

در دوران حکومت بریتانیا بر هند، شهر کلکته تا سال ۱۹۱۱ پایتخت این کشور بود. در اواخر قرن ۱۹، این شهر به مرکز شورش‌های ملی‌گرایانه و مخالف استعمار بریتانیا تبدیل شد. در همان سال‌ها، لرد کورزون فرمان جدا شدن بنگال (بخش‌های شرقی هند که اکثراً مسلمان نشین بودند) را صادر کرد. این فرمان از نظر سیاسی و مذهبی خشم هندی را برانگیخت و به رخدادهایی نظیر قتل افراد حکومتی بریتانیایی و تحریم خرید محصولات انگلیسی منجر شد. این اتفاقات باعث شد که بریتانیا پایتخت کشور را از کلکته به دهلی تغییر دهد. در نهایت دهلی نو توسط معمار انگلیسی، ادوین اوتینس با بلوارهای عریض و ساختمان‌های دولتی متعدد طراحی شد.

در میان دیدنی‌های متعدد دهلی نو، سه مورد از آن‌ها برای گردشگران جذابیت بیشتری دارد که در این مقاله به معرفی آن‌ها بسنده می‌کنیم. یکی از آن‌ها مقبره‌ی بسیار زیبای همایون است که در بخش دهلی قدیم معرفیش کردیم.

 

معبد گوردوارا بنگلا صاحیب

این معبد خیره کننده و عظیم که با سنگ‌های مرمر سفید رنگ و گنبدهای طلایی رنگ پیازی شکل ساخته شده، در محلی بنا شد که هشتمین گورو مذهب سیک پیش از مرگش در سن ۷ سالگی، روزهای پایانی عمرش را در آن‌جا سپری کرده بود. مذهب سیک آیینی یکتاپرستی است که در هند بنیان‌گذاری شد و به روحانیون و راهنمایان این دین، گورو (guru) گفته می‌شود. قدمت این معبد زیبا به قرن ۱۸ باز می‌گردد.

 

درگاه نظام‌الدین اولیا

بازدید از آرامگاه مرمرین عارف و سوفی بزرگ مسلمان، شیخ نظام‌الدین اولیا، برای ما ایرانی‌ها از جذاب‌ترین تجارت معنوی است که می‌توانیم در دهلی داشته باشیم. این معبد که به درگاه نظام‌الدین معروف است، در میان گیر و دار بازاری شلوغ، عطاری‌ها و مغازه‌ها مخفی مانده است. پنج‌شنبه‌ها در زمان غروب آفتاب، صدای موسیقی قَوّالی (نوعی موسیقی عرفانی) از درگاه به گوش می‌رسد و جمعیتی برای زیارت و ادای احترام به نظام‌الدین راهی آرامگاه او می‌شوند. نظام‌الدین اولیا که مرشد شاعران هندی پارسی‌گوی معروفی چون امیرخسرو و امیر حسن دهلوی بوده، نه تنها در میان مسلمانان، بلکه برای هندوها، سیک‌ها و بودایی‌ها نیز بسیار محترم است.

نظام الدین اولیا در سال ۱۳۲۵ میلادی و در سن ۹۲ سالگی درگذشت. از آن سال به بعد، بسیاری از نجیب‌زادگان و شاهان هندوستان وصیت می‌کردند که در نزدیکی مقبره‌ی نظام الدین دفن شوند. به همین خاطر تعداد زیادی از مقبره‌های مغولی در نزدیکی درگاه نظام‌الدین به چشم می‌خورد. به جز این مقبره‌ها، قبر جهان‌آرا (دختر شاه جهان) و امیر خسرو دهلوی هم در این مکان قرار دارد.